طهماسب مظاهری
رییس اسبق بانک مرکزی
د ر خصوص تصمیم اخیر سازمان بورس و اوراق بهاد ار مبنی بر تجد ید ارزیابی د ارایی بنگاه‌ها و بانک‌ها باید گفت این اقد ام از جمله تصمیمات مثبتی تلقی می‌شود که از سوی نهاد ناظر د ر د ستور کار قرار گرفته است. افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق تجد ید ارزیابی د ارایی‌ها و معافیت مالیاتی، مزایا و معایبی د ارد که باید مورد تحلیل و بررسی مسوولان قرار بگیرد .
ارزش و قیمت د ارایی سرمایه‌ای شرکت‌ها (ملک، زمین و ماشین آلات) تحت تاثیر تورم و کاهش ارزش پول ملی با افزایش همراه شد ه است، با توجه به چنین اتفاقی اما ارزش آنها د ر د فاتر شرکت و صورت‌های مالی شرکت‌ها به قیمت د فتری ثبت می‌شود و حتی استهلاک قانونی د ارایی‌های مستهلک شوند ه نیز محاسبه و از ارزش د فتری آنها کسر می‌شود . د ر تجد ید ارزیابی د ارایی‌های سرمایه‌ای، ارزش آن د ارایی‌ها به قیمت عاد لۀ روز محاسبه و به عنوان آورد ه سهامد اران ثبت می‌شود و سرمایه ثبتی شرکت با افزایش همراه خواهد شد . آنچه که به عنوان ارزش روز د ارایی‌های ثابت ارزیابی می‌شود ، د ر تراز نامه شرکت، به عنوان «سود » لحاظ خواهد شد و طبیعتا به آن «مالیات» تعلق می‌گیرد . شرکت‌ها از جمله شرکت‌های پذیرفته شد ه د ر بورس، این اد عا را مطرح می‌کنند که افزایش قیمت د ارایی‌های ثابت، به عنوان سود شناخته نمی‌شوند بلکه پد ید های است که ناشی از تورم و کاهش ارزش پول بود ه است؛ بنابراین پرد اخت مالیات از آن بابت، عاد لانه نیست و سبب کاهش توان فعالیت‌های اقتصاد ی شرکت‌ها خواهد شد . اد امۀ فعالیت شرکت‌ها با همان ارزش د فتری تاریخی، تاثیر منفی د ر رتبه‌بند ی و اعتبارسنجی شرکت‌ها تاثیر منفی د اشته و د ر رابطه با چنین مساله‌ای این پیشنهاد مطرح می‌شود که ارزش عاد لۀ روز د ارایی‌های سرمایه‌ای با برخورد اری ازمعافیت مالیاتی به عنوان سرمایه شرکت‌ها ثبت شوند . این اقد ام موجب افزایش سرمایۀ ثبتی شرکت می‌شود و می‌تواند زمینه بهبود رتبه‌بند ی و اعتبارسنجی واحد های تولید ی را فراهم کند . افزایش سرمایه از محل تجد ید ارزیابی د ارایی مزایایی د ارد که نتیجۀ تبعی د یگر این اقد ام، تاثیرگذاری بر افزایش قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شد ه د ر بورس خواهد بود و رونقی حتی محد ود ناشی از بهبود وضعیت ترازنامه و صورت‌های مالی شرکت‌ها د ر بورس را ایجاد خواهد کرد . اگر این اقد ام برای شرکت‌های پذیرفته شد ه د ر بورس اجرا شود ، د ر فاصله نه چند ان د ور سایر شرکت‌های تولید ی که هنوز سهام آنها د ر بورس پذیرفته نشد ه‌اند یا اقد امی برای ورود به بورس صورت نگرفته، انگیزه پید ا می‌کنند برای پذیرفته شد ن و ورود به بورس اقد ام کنند و از این مزیت بهره‌مند شوند . قواعد مالیاتی حکم می‌کند که اگر این امتیاز برای شرکت‌های بورسی انجام شود ، شرکت‌های غیربورسی هم مطالبه کنند و به آنها نیز تسری یابد . با توجه به وجود مشکلات جد ی د ر بود جه، د ولت و مجلس برای ایجاد رونق د ر بورس، کمک به شرکت‌های بورسی و بهبود اقتصاد از د رآمد قابل توجه خود برای بود جۀ عمومی د ولت صرفنظر خواهد کرد . اکنون د ولت برای پرد اخت هزینه‌های جاری د چار مضیقه است و لایحۀ بود جه را با کسری قابل توجهی تقد یم مجلس می‌کند ، د ر این شرایط، صرفنظر از بخش د رآمد مالیاتی، اقد امی اصولی و راهبرد ی توسط د ولت خواهد بود . این تصمیم نیازمند قانون و تصویب مجلس است، سازمان بورس و اوراق بهاد ار، وزارت اقتصاد یا د ولت نمی‌توانند به تنهایی د ر این زمینه تصمیم‌گیری کنند .
